|
Tand afgebroken bij uw hond –
afgebroken hoektand hond
Drs. Paul van der Heijden, dierenarts, verbonden aan WHG
Dierenziekenhuis Rotterdam, Pascalweg 4, 3076 JP
Rotterdam, 010 - 4925151,
www.whgdierenartsen.nl
N.B. De teksten van onze hand-outs worden vervaardigd
aan de hand van niet alleen wetenschappelijke literatuur,
maar ook van onze eigen inzichten op basis van
persoonlijke ervaringen. Daarom kan de informatie voor
een deel afwijken van de gangbare literatuur.
|
 |
INLEIDING
Uw hond wil spelen en houdt van apporteren. U bent het
tennisballetje vergeten en U pakt een steen, werpt deze
omhoog en uw hond vangt hem op. Hij jankt eventjes, laat
de steen vallen en komt wat bedeesd naar u terug gelopen.
Hij houdt zijn bek open en U ziet een klein druppeltje
bloed uit zijn bek komen. U kijkt in zijn bek en dan
blijkt dat een van de hoektanden is beschadigd. Wat nu?
 Beschadigingen
aan het gebit komen veel voor. Honden doen veel met hun
gebit en kunnen met de kaken heel veel kracht
ontwikkelen. Daarbij pakken ze alles wat enigszins
interessant lijkt en gaan ze ook achter alles aan wat
door de baas wordt weggeworpen. Ook bekend zijn de
enorme krachten die op het gebit komen bij de zogenaamde
pakwerk honden van de politie of sporthonden. Het is dan
niet verwonderlijk dat regelmatig honden op het
spreekuur verschijnen met beschadigingen aan tanden en
kiezen.
|
|
ANATOMIE VAN DE TAND
Een tand is opgebouwd uit een aantal onderdelen:
1. Kroon: het deel van de tand dat
met een glazuurlaag is bedekt noemen we de anatomische
kroon; het gedeelte dat boven het tandvlees uitsteekt en
dus zichtbaar is wordt de klinische kroon genoemd.
2. Tandhals : het verbindingspunt
tussen kroon en wortel van de tand noemen we de tandhals
en deze vormt tevens de glazuurcement grens.
3. Wortel(s): dat deel of die
delen die met de buitenste cementlaag verankerd zitten
in het bot (kraakbeen) van de kaak.
4. Pulpa: in het inwendige van de
kroon bevindt zich de pulpa kamer die in het inwendige
van de wortel overgaat in het pulpa kanaal of
wortelkanaal.
Een tand bestaat dus uit 3 harde weefsels (glazuur,
cement en dentine of tandbeen) en een centraal zacht
weefsel, de pulpa. Het glazuur is de keiharde buitenlaag
van de kroon en kan versterkt worden door fluoride, het
bestaat voor 96% uit anorganische kalkzouten. Deze laag
is ongevoelig. De buitenkant van de tandwortel bestaat
uit cement, een dunne op bot lijkende laag die door
cellen van het omgevende steunweefsel (paradontale
ligament) wordt gevormd . Het cement is minder hard dan
glazuur maar bij beschadigingen kan cement zich
herstellen en wortelbeschadigingen ongedaan maken. Op de
tandhals is de overgang glazuurlaag cement; de tandhals
bevindt zich ongeveer ter hoogte van de tandvleesgrens.
De hoofdmassa van de tand bestaat uit dentine (tandbeen)
met daarin de pulpa holte (tandmerg). De dentine is een
lichtgele, ivoorachtige substantie, die wordt gevormd
door beenvormende cellen vanuit de pulpa holte. Dentine
is minder hard dan glazuur maar harder dan cement.
Dentine bestaat uit minuscule kanaaltjes waarin zenuwen
en bloedvaatjes lopen vanuit de pulpa en dus uiterst
gevoelig kan zijn (tandpijn!) bij beschadigingen of
ontstekingen. Dentine wordt dan ook het hele leven
aangemaakt waardoor de pulpa holte bij een jong dier
groter is dan dat van een ouder dier.
De pulpa holte bevindt zich in het inwendige van de tand
en bevat bloedvaten, zenuwen en bouwstoffen voor de tand.
Gedurende het leven wordt het wortelkanaal dus steeds
nauwer.
De tand wordt omgeven door steunweefsel dat de tand doet
bevestigen in de kaak. Het tandvlees bestaat uit
meerdere cellagen en bedekt de tand en een klein
gedeelte van de kroon en is in verbinding met het
mondslijmvlies. Bij oudere dieren en bij infecties kan
het tandvlees zich terugtrekken en kan onder de
glazuurlaag van de tand komen te liggen waardoor de
cementlaag zichtbaar wordt.
|
|
AFGEBROKEN HOEKTAND
Een afgebroken hoektand moet altijd bekeken worden door
de dierenarts . Belangrijk daarbij is of de pulpa holte
bloot ligt. Zo ja dan is er een stuk glazuur en dentine
afgebroken en kan er ook een bloeding zichtbaar zijn,
vooral bij verse breuken.
Bij jonge dieren moet er zeer snel ingegrepen worden
omdat de pulpa holte nog breed is en altijd open
waardoor er snel ontstekingen kunnen ontstaan. Hoe
sneller men erbij is hoe beter het element te behouden
is. Ook bij oudere dieren moet de tand behandeld worden
maar is er minder snel kans op ontstekingen.
Er bestaan vele soorten tandfracturen afhankelijk van
welke schade is aangericht aan de tand. Zo bestaan er
gecompliceerde en ongecompliceerde kroonfracturen, idem
kroon plus wortel fracturen, idem wortel fracturen, etc.
|
|
BEHANDELING
De behandeling is afhankelijk van het soort fractuur, de
leeftijd van de tand en de ervaring van de dierenarts.
Niet iedere dierenarts is hierin gespecialiseerd en
indien behoud van de tand op prijs wordt gesteld is
verwijzing naar een dierentandarts gewenst.
In onze WHG praktijken beschikken wij over de juiste
tandheelkundige apparatuur en is een aantal dierenartsen
extra geschoold op het gebied van de tandheelkunde voor
dieren.
Helaas kan niet iedere beschadigde tand behouden blijven
en is soms extractie ( eruit trekken) de enige remedie.
Indien men er snel bij is (in de regel binnen 48 uur)
kan de behandeling bestaan uit een directe vulling
waarbij de pulpa wordt afgedekt met calciumhydroxide en
composiet. De tand blijft in leven (vitaal ) en kan ook
weer aansterken.
Bij oudere fracturen en bij infecties van de pulpa wordt
er meestal een wortelkanaal behandeling uitgevoerd
waarbij de pulpa holte wordt leeggemaakt,
gedesinfecteerd en gevuld met een vullingmiddel en
rubber stiften. Hierop komt een calciumhydroxide laag
en een composiet vulling. De tand is dan `dood' maar
vaak wel stevig genoeg om dienst te blijven doen. De
tand is in ieder geval behouden.
In de regel is het zo dat als de fractuur tot onder het
tandvlees doorloopt het element niet meer te redden is
en extractie de beste oplossing is. Soms moet men de
wortel wel proberen te behouden als een kroon of andere
restauratie alsnog gewenst is. Dit kan met de
dierentandarts besproken worden.
Maar zoals vaak is preventie beter dan genezen en
voorkom tandbeschadigingen door niet te (laten) spelen
met te harde voorwerpen!
|
|
|
